woensdag 4 november 2009

Verbinden met n, s, niets of ???

Een jaar of wat geleden hadden ze een nieuwe spelling verzonnen. "Ze" was geloof ik de Nederlandse Taalunie. Stormen van meestal terechte kritiek. En dus wijzigingen en wijzigingen van wijzigingen.

Ik begreep al snel waarom mijn grootmoeder, Aagje (geboren) Koedooder, tot het eind van haar 97-jarige leven consequent de spelling is blijven hanteren waarmee ze was opgevoed, rond de eeuwwisseling, die van 1900/1 dus.

Waar velen boos om waren (ik ook) was de invoering van het
"noodzakelijk meervoud"
Sommige woorden in het Nederlands bestaan uit twee delen.
Die twee delen werden/worden verbonden met danwel een "n", danwel een "s". En soms ook met helemaal niets.

Jaren geleden heb ik mezelf wat aangedaan toen ik in een cursus Nederlands voor Nederlanders las dat je een verbindings-s moet schrijven als je hem hoort. Voor de grap begon ik toen woorden met en zonder "s" uit te spreken, met als gevolg dat ik mijn gevoel voor deze regel (die geen echte regel is dus eigenlijk) totaal kwijtraakte.
Daardoor weet ik niet meer wat het moet zijn:
"bijstandmoedermobiel",
"bijstandsmoedersmobiel",
"bijstandsmoedermobiel",
"bijstandmoedersmobiel"?


Maar de NTU (die al niet eens weet hoe je NTU voluit moet schrijven) heeft de boel verergerd.

De verbindings-s en de verbindings-n waren rudimenten van wat ooit genitivi geweest waren. Onze suffe taal heeft in de afgelopen duizenden jaren bijna al zijn flexie verloren. Helaas bijna. We hebben nog meervouden op -en en op -s en (hier niet ter zake doende) andere uitgangen op bijvoorbeeld -t en -den. En die achterlijke Belgen, die die meer ideeën hebben over uitgangen (Bijvoorbeeld de genitief van een meervoud, bij ons onbekend) hebben neiging om ennetjes in te voegen als zij dat lekkerder vinden klinken, net als hun zuiderburen.

Orde in de chaos zou best een goed idee kunnen zijn, al is het alleen maar als service voor de beklagenswaardigen die gedwongen worden om onze uitstervende taal te leren.
Maar nee: De NTU heeft iets toegevoegd waardoor de chaos alleen maar groter is geworden. Het

"noodzakelijk meervoud"

De verbindings-n moet geschreven worden als het eerste deel van de samenstelling een meervoud op -en heeft en niet een op -s. ook als die n er nooit geweest is en ook nooit zo is uitgesproken!!!!
kippeNsoep, panneNkoek, koekeNpan.
Iemand die ik lang gekend heb onder zijn nom de plûme, Gedachtensprong, had opeens een "foute" nick.
De malloten die dit verzonnen, constateerden dat iedereen om hun heen al lang de slot-ennen van meervouden niet uitspraken. Ze kwamen blijkbaar allemaal uit A'dam en omstreken.

De verbindings-n moet geschrevih worde als het eerste deel van de samenstelling een meervoud op -ih heeft en niet een op -s. ook als die n er nooit geweest is en ook nooit zo is uitgesprokih!!!! kippeNsoep, panneNkoek, koekeNpan. Iemand die ik lang gekend heb onder zijn nom de plûme, Gedachte(n)sprong, had opeens een "foute" nick. De mallotih die dit verzonnih, constateerdih dat iedereen om hun heen al lang de slot-ennih van meervoudih niet uitsprakih. Ze kwamih blijkbaar allemaal uit A'dam en omstrekih.

Tja, ik woon al heel lang niet meer in de Randstad. Als ik een n zie spreek ik hem ook uit. Net als bijvoorbeeld vele Belgen die ook niet blij waren.

En, o ja, er waren natuurlijk ook uitzonderingen. Iets met samenstellingen van beesten en planten of zo die nu eens wel, dan weer niet bladibla. En ook een lijst woorden waar niemand meer van wist hoe ze ontstaan waren. Niet zo heel raar eigenlijk, maar je hebt zomaar weer een lijst die je uit je hoofd moet leren.
Wat is een wallebak? Ik heb het opgezocht: wallebak = zwierbol. Een van de uitzonderingen.

Niemand heeft ons, de gebruikers van het Nederlands, gevraagd wat we eigenlijk willen.
Een historische spelling zoals die van het Engels?
Heeft zo zijn nadelen. Ik zag eens een Engelsman op de BBC helemaal afgemaakt worden omdat hij "pumice" uitsprak als "pjoemis". De vuige presentator ging grapjes maken met "olaive oil".
Een spelling zoals die van het Frans? Die helpt bij het leren van de taal, maar heeft geen één-op-één relatie meer met de uitspraak. Elle a, elle l'a, Ella, ...
Een spelling die zich strikt houdt aan die van de uitspraak, zoals die van klassiek Latijn van de tijd van Gaius Iulius Caesar? Het nadeel is dat de taal verandert en dat dus ook de spelling mee moet veranderen. Dat gebeurde in het Latijn niet. Caesar (~kaesar) werd later (~sezar).

Hoe het allemaal had gemoeten kan ik in dit postje niet beschrijven.

Maar wat die verbindings-n betreft: Aangezien de gemiddelde Nederlander nauwelijks nog genitivi gebruikt en de -n "gevoeld" wordt als een meervoud, laten we de n gewoon laten staan als we kippensoep trekken van een pakketje kippenafval en kippesoep als we hem brouwen van 1 kip. Ruggegraat is 1 rug. Een pannekoek wordt in 1 pan gebakken. Al dan niet gekruid met roosmarijn en geserveerd met apenkool.

Ik zou het op elke stratenhoek willen uitschreeuwen.

Bevrijd ons van de NTU!!!!

Intrigerende woorden (5) bijstandsmoedermobiel

Bijstandmoedersmobiel:

Een ouderwetse fiets met fietstassen, een kinderzitje achterop en een aan het stuur, plus een mandje.

Zomaar een typisch Nederlands woord. Nederland in al zijn grootsheid en kleinheid.

dinsdag 3 november 2009

Intrigerende woorden (4) bouwvakkersdécolleté

bouwvakkersdécolletee

Jakkes wat ziet dat er lelijk uit. Ik vrees echter dat dit de offischele spelling is. Ik kan hier niet tegen dus ik doe het liever op zijn ouderwetsch.

Een Nederlands woord dat zelfs de Belgen zouden weten te appréciëren (Moet hier wel een streepje op eigenlijk?).

Voor wie niet weet wat een bouwvakkersdécolleté is:
Stel je een bouwvakker voor die met zijn rug naar je gekeerd bukt of door de knieën gaat, gekleed in spijkerbroek, te korte onderbroek (want niet zichtbaar) en te kort hemd/T-shirt (want het blijft niet binnen de broek). Het geheel met de nadrukkelijk zichtbare spleet heet bouwvakkersdécolleté.

Eigenlijk hoort een bouwvakkersdécolleté bij een bouwvakker. Maar zoals dat zo vaak gaat, gaat zo'n woord een eigen leven leiden.
Bij extensie wordt het ook gebruikt voor die gevallen waarin je getracteerd wordt op een dikretige 40+ vrouw gekleed in te krappe trainingsbroek die in de supermarkt de merkloze macaroni van 67 cent de kilo probeert te pakken.
Om een of andere reden zie ik, hoewel onmiskenbaar heteroseksueel, toch liever de oorspronkelijke bouwvakkervariant.

Recentere ontwikkelingen brachten nieuwe mogelijkheden voor het gebruik van "bouwvakkersdécolleté".
De moderne vrouwenbroek die niet op de heupen maar op het schaambeen wordt gedragen is ook aan de achterkant wat lager.
De combinatie met iel ondergoed geeft soms onverwachte inkijk.

En in dit laatste geval is soms de weerzin tegen het geheel verdwenen.

Een schalks jong bouwvakkersdécolleteetje heeft al menigeen doen glimlachen.